بررسی ارتباط بین تمرکز و سودآوری صنایع (مطالعه موردی صنایع کارخانه ای ایران)

تمرکز یکی از مولفه های ساختاری بازار است و سودآوری از جمله عوامل عملکردی آن به شمار می آید.طبق نظریه اقتصادی ساختارگرایان یا مکتب هاروارد وضعیت رقابتی یا انحصاری بودن هر بازار به ساختار آن بستگی دارد و مهم ترین عامل شناسایی آن شاخص تمرکز می باشد. بر اساس این نظریه افزایش تمرکز سبب بالارفتن سهم بازاری برخی بنگاهها و نزدیک شدن آن ها به شرایط انحصاری و در نتیجه حداکثر سازی سود حاصل از قدرت بازاری می گردد. مطالعه فوق به بررسی رابطه ی میان تمرکز بازار و سودآوری صنایع با هدف شناخت تاثیر متقابل متغیرهای ساختاری و عملکردی در جهت تعیین وضعیت بازار صنایع ایران از لحاظ انحصاری یا رقابتی بودن و همچنین ارائه راهکارهای مناسب در ایجاد شرایط و زمینه های موثرتر برای ایجاد بازارهای رقابتی و در نهایت افزایش سطح تولید صنعتی می پردازد. در این مطالعه از داده های خام طرح جامع آمارگیری کارگاههای صنعتی ایران در سطح کدهای چهاررقمی isicدبرای دوره زمانی 1375تا 1387 در مجموع 131 صنعت استفاده شده و از روش پانل با اثرات ثابت فردی استفاده گردیده است. مدل رگرسیونی بر مبنای مدل کلارک دیویس با استفاده از متغیرهای ساختاری بازار از جمله صرفه های ناشی از مقیاس، شاخص تمرکز هرفیندال -هیرشمن،شدت تبلیغات ،نسبت صادرات به فروش و سهم بخش خصوصی بر اساس روش حداکثر درست نمایی(gls) برآورد گردیده است. نتایج حاصل از بررسی فوق بیان گر آن است که اکثر عوامل موثر بر سطح تمرکز بازار تاثیر معنی داری بر میزان سودآوری صنایع کارخانه ای در ایران دارندو همبستگی مثبت بین تمرکز و نسبت سودآوری صنایع در ایران وجود دارد. لازم به ذکر است شاخص هرفیندال-هیرشمن به دلیل کارآیی پایین صنایع انحصاری در ایران و همچنین نسبت به صادرات به فروش با توجه به منفی بودن ضرایب برآوردی تاثیرمعنی داری بر میزان نسبت سودآوری صنایع کارخانه ای ایران ندارند.